Skip to main content

Pistlar

friðgin

Í fornu máli hafði orðið fjölskylda aðra merkingu en tíðust er nú. Þá hafði orðið hyski nánast merkinguna ‘fjölskylda, heimilisfólk’ og það var alls ekki neikvæðrar merkingar áður fyrr. Eitt er það orð annað í fornu máli sem hefur merkinguna ‘foreldrar og börn’. Þetta er orðið friðgin. Það er reyndar afar sjaldgæft, kemur einungis tvisvar fyrir, einu sinni í óbundnu máli og öðru sinni í bundnu.

Orðið friðgin kemur fyrir í Plácítusdrápu, íslensku helgikvæði frá fyrri hluta 12. aldar, ortu út af helgisögu, Plácítus sögu, sem til er í íslenskri þýðingu en hún er yngri en kvæðið. Þar er orðið haft um foreldra og börn þeirra, þ.e. fjölskyldu. Í óbundnu máli kemur orðið fyrir í fornu postulasagnahandriti og er þar einnig haft um fjölskyldu, hjón og syni þeirra.

Stofnliðurinn frið- í orðinu friðgin er sami stofn og í orðinu friður sem m.a. merkir ‘ást’. Af þessum stofni eru t.d. orðin friðill og frilla (friðla), svo og sagnorðið fría/frjá ‘elska, unna’ og gyðjuheitið Frigg.

Viðliðurinn -gin geymir orðmyndunarviðskeytin -g- og -in og er hinn sami og í orðunum feðgin ‘faðir og dóttir/dætur’ og mæðgin ‘móðir og sonur/synir’ og reyndar er -kin í systkin af sama toga. Enn fremur kemur viðskeytið -g- fram í orðunum feðgar ‘faðir og sonur/synir’ og mæðgur ‘móðir og dóttir/dætur’.

Birt þann 1. júlí 2002
Síðast breytt 24. október 2023