Skip to main content

Pistlar

Hvað eru ritreglur Íslenskrar málnefndar?

Samkvæmt lögum um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls (nr. 61/2011) á Íslensk málnefnd að semja íslenskar ritreglur. Í 6. gr. laganna segir um þetta:

Íslensk málnefnd semur íslenskar ritreglur sem gilda m.a. um stafsetningarkennslu í skólum og ráðherra gefur út. Grundvallarbreytingar á ritreglum eru háðar samþykki ráðherra.

Unnið var að því á vegum Íslenskrar málnefndar árin 2009–2015 og 2017–2018 að semja drög að ritreglum og skilaði nefndin inn tillögum til mennta- og menningarmálaráðherra um nýjar reglur í tveimur hlutum árin 2016 (20 kaflar um stafsetningu) og 2018 (13 kaflar um greinarmerkjasetningu). Nýjar ritreglur, sem byggðust á þessum tillögum, voru síðan gefnar út af mennta- og menningarmálaráðherra í tveimur hlutum: fyrri hluti reglnanna 6. júní 2016 í auglýsingu nr. 695 um setningu íslenskra ritreglna sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda, 10. ágúst sama ár og seinni hlutinn 27. ágúst 2018 í auglýsingu nr. 800 um setningu ritreglna sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 31. ágúst sama ár.

Það kemur skýrt fram í auglýsingunni 2018 að líta beri á ritreglurnar sem eina heild: „Þessar reglur eru seinni hluti endurskoðunar Íslenskrar málnefndar á íslenskum ritreglum og gilda til viðbótar þeim reglum sem birtar voru með auglýsingu um setningu íslenskra ritreglna, nr. 695/2016.“

Ritreglur Íslenskrar málnefndar leysa af hólmi auglýsingar um íslenska stafsetningu og greinarmerkjasetningu nr. 132/1974, 133/1974, 184/1974 og 261/1977.

 

Hvaða vægi hafa ritreglurnar?

Um gildissvið ritreglnanna segir í auglýsingu mennta- og menningarmálaráðherra 2016:

 

1. gr.

            Mennta- og menningarmálaráðherra hefur í dag gefið út íslenskar ritreglur sem gilda um stafsetningarkennslu í skólum og útgefið efni á vegum hins opinbera. Ritreglurnar eru birtar sem fylgiskjal með auglýsingu þessari.

2. gr.

            Auglýsing þessi, sem birt er með stoð í 2. mgr. 6. gr. laga nr. 61/2011 um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls, öðlast þegar gildi. Frá sama tíma fellur úr gildi auglýsing um íslenska stafsetningu, nr. 132/1974, með síðari breytingum.

 

Samkvæmt þessu ber því að fara eftir ritreglum Íslenskrar málnefndar í skólum og hjá hinu opinbera, þ.e. stofnunum ríkisins, ráðuneytum o.s.frv. Þetta eru því opinberar stafsetningarreglur á Íslandi.

 

Hvar má lesa reglurnar?

Ritreglurnar má lesa í heild á síðunni http://ritreglur.arnastofnun.is/ sem Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum heldur utan um en skrifstofa Íslenskrar málnefndar er á stofnuninni. Reglurnar eru einnig birtar á vefsíðu Íslenskrar málnefndar.

Umfjöllun um fyrri hluta ritreglnanna er hjá Ara Páli Kristinssyni (2017) og yfirlit yfir breytingar í þeim hjá Jóhannesi B. Sigtryggssyni (2016 og 2019).

Birt þann 20. september 2019
Síðast breytt 24. október 2023
Heimildir

Ari Páll Kristinsson. 2017. Nýjar ritreglur 2016. Orð og tunga 19:215–217.

Auglýsing um greinarmerkjasetningu nr. 133/1974.

Auglýsing um greinarmerkjasetningu nr. 184/1974.

Auglýsing um íslenska stafsetningu nr. 132/1974.

Auglýsing um íslenska stafsetningu nr. 261/1977.

Auglýsing um setningu íslenskra ritreglna nr. 695/2016. 10. ágúst 2016. Stjórnartíðindi. B-deild. (Sótt 16.9.2019.)

Auglýsing um setningu íslenskra ritreglna nr. 800/2018. 31. ágúst 2018. Stjórnartíðindi. B-deild. (Sótt 16.9.2019.)

Íslensk málnefnd. Ritreglur. <http://islenskan.is/ritreglur-im> (Sótt 16.9.2019.)

Jóhannes B. Sigtryggsson. 2016. Greinargerð um helstu breytingar á ritreglum. Skíma 39:40–41.

Jóhannes B. Sigtryggsson. 2019. Nýjar reglur Íslenskrar málnefndar um greinarmerkjasetningu. Yfirlit yfir breytingar. Orð og tunga 21:169–174.

Lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls nr. 61/2011. (Sótt 16.9.2019.)

Ritreglur. Auglýsingar mennta- og menningarmálaráðuneytis nr. 695/2016 og 800/2018 með leiðréttingum. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. <http://ritreglur.arnastofnun.is/> (Sótt 16.9.2019.)